Anlaşmalı Boşanmada Süre Koşulu
Hukukumuz uyarınca anlaşmalı boşanabilmek için evliliğin en az bir yıl sürmüş olması gerekir. Sürenin başlangıcı nikâh tarihidir. Nikâh ile düğün merasiminin başka zamanlarda yapılmasının da bir önemi bulunmamaktadır. Evlilik tarihinin başlangıcı her halükarda resmi nikâh tarihidir. Bu husus anlaşmalı boşanma prosedürünün ilk kuralıdır.
Anlaşmalı boşanma için ön görülen bir yıllık sürenin amacı eşlerin düşünmesini sağlamak, birbirlerine alışmalarını temin etmek ve neticede evliliklerin bitmesini önlemektir. Hem Türkiye Cumhuriyeti Anayasası hem de toplumsal kabullerimiz çerçevesinde aile kurumuna büyük önem verilmektedir.
Bir ömür boyu sürmesi umuduyla girişilen evlilik ilişkisi bazen tarafların huzur ve sükûnunu tehdit edebilir. İşte bu noktada boşanma kurumu gündeme gelecektir. Anlaşmalı boşanmada süre koşuluna dönecek olursak eğer vurguladığımız süre dolmadan anlaşmalı boşanma davası açılacak olursa bu dava çekişmeli boşanma davası olarak görülecektir.
Bir örnek üzerinden durumu netleştirelim diyelim ki eşler evliliğin altıncı ayında bir boşanma davası açtı ve dava sürerken evlilik bir yılı doldurdu. Eşler bu davayı da anlaşmalı boşanma prosedürü ile bitiremezler. Çünkü davanın açıldığı tarih önemlidir ve dava tarihi itibariyle bir sene henüz dolmuş değildi. Ancak açılan bu davadan feragat edip evlilik artık bir yılı doldurmuş olduğu için anlaşmalı boşanma davası açabilir ve kısa sürede boşanmanın gerçekleşmesini sağlayabilirsiniz.
Anlaşmalı Boşanma Protokolü
Anlaşmalı boşanmanın bir diğer şartı tarafların yapacağı düzenlemenin yani uygulamadaki tabirle protokolün hâkimce uygun bulunmasıdır. Anlaşmalı boşanma protokolü ve içeriği çok önemli bir konu. Anlaşmalı boşanma protokolünde bulunması zorunlu bazı hususlar var. Bunlar maddi ve manevi tazminat, eşlerin nafaka isteyip istemedikleri, çocukların velayetinin kimde kalacağı, velayeti almayan kişinin çocukla hangi sürelerde kişisel ilişki kuracağı ve çocuk için ödenecek nafaka.
Eğer eşler çocuk sahibi değilse yalnızca maddi ve manevi tazminat ile yoksulluk nafakası konusunda düzenlemeye hüküm koymaları yeterlidir. Ancak çocuk var ise çocuğun velayetinin kime verileceği, velayeti almayan eşin çocukla hangi aralıklarla kişisel ilişki kuracağı ve çocuk için nafaka ödenip ödenmeyeceği konusunun protokole geçmesi gerekir.
Anlaşmalı boşanma protokolüne geçen kişisel ilişki zamanlarının ayrıntılı olması gerekir. Örneğin yaz ve ara tatillerde, bayram dönemlerinde, resmi bayramlarda ve yine ebeveynlerin özel günlerinde çocuğun alınıp alınmayacağı hususu net olarak protokole eklenmelidir. Ayrıca çocuğun üstün yararını zedeleyecek şekilde çok kısa ya da çok uzun kişisel ilişki belirlemelerinden de kaçınılmalıdır.
Zorunlu hususlara değindik ama zorunlu olmamasına rağmen protokole geçen bazı hususlar da var. Örneğin mal rejiminin tasfiyesi, ev eşyasının paylaşımı, düğünde takılan altınların durumu gibi. Protokole bu konular yanında örneğin eşlerden birine ait kredinin diğer eş tarafından ödeneceği, eşlere ait olan bir evin diğer eşin üzerine geçirileceği, eşlerin birbirine araç alacağı, ya da eşlerden birine ait evin kira gelirinin diğer eşe ödeneceği şeklinde hususları da protokole geçebilirsiniz. Ancak dikkat edilmesi gereken şey protokole geçen hususun kesin, net ve anlaşılır olması gerekliliğidir.
Genelde eşler bir an önce boşanmak için düşünmeden ya da yaşadıkları stresten kurtulmak amacıyla protokole hiçbir taleplerinin olmadığını yazabilmektedir. Ancak boşanıp zaman geçtikten sonra kişi kendine gelmekte ve bu kararından pişman olmaktadır. Bu yüzden anlaşmalı boşanma protokolü düzenlemeden hemen önce bir psikoloğa ya da alanında uzman kişiye danışmanızı şiddetle tavsiye etmekteyiz. Çünkü protokolde ziynet eşyası mal rejiminin tasfiyesi gibi konulardan vazgeçmeniz durumunda daha sonra bu konularda dava açamazsınız ve büyük hak kaybına uğrarsınız.
Protokolü düzenleyip mahkemeye sunduktan sonra ikinci aşama hâkimin bu düzenlemeyi uygun bulmasıdır. Şu sorulabilir hâkim eşlerin anlaşarak sunduğu bir belgeyi hangi şartlarda uygun bulmaz. İlk örneğimiz velayet. Velayet ve kişisel ilişki konusu tarafların iradelerine bırakılmış değildir. Hâkim eğer eşler tarafından yapılan düzenlemenin çocuğun menfaatine aykırı olduğunu düşünüyorsa protokolde değişiklik yapar. Örnek verelim eğer velayeti almayan tarafa çocukla çok az bir görüşme zamanı tanımlandıysa burada hâkim protokole müdahale edecek ve çocuğun anne baba sevgisinden yararlanmasını tesis etmek için kişisel ilişkiyi yeniden düzenleyecektir. Hâkim protokolde değişiklik yaptıktan sonra yeni düzenleme taraflara sunulur ve hâkim yaptığı değişikliği tarafların kabul edip etmediğini sorar. Eğer taraflar hâkimce yapılan değişikliği kabul ederse eşler anlaşmalı olarak boşanır ancak eşler hâkimce yapılan değişikliği kabul etmezse davaya çekişmeli olarak devam edilir.
Anlaşmalı boşanma davalarında eşlerin aynı anda bizzat dinlenmeleri gerekir bir eş bir duruşmada diğer eş diğer duruşmada dinlenemez. Hakim iki eşi de aynı anda görecek, onları süzecek ve protokole konulan imzaların hür irade ile atılıp atılmadığını değerlendirecek
Anlaşmalı Boşanma Protokolünden Vazgeçmek Mümkün mü?
Protokolü imzaladınız hakim de bunu uygun buldu. Peki protokolden vazgeçebilir misiniz? Anlaşmalı boşanma protokolünden karar kesinleşinceye kadar her aşamada vazgeçebilirsiniz. Örneğin protokolü sundunuz ve henüz karar verilmedi, ya da karar verildi ve gerekçeli karar size tebliğ edildi. Hükmün kesinleşmesine kadar protokolden vazgeçmek mümkün. Protokolden vazgeçtiğinizde doğal olarak anlaşma bozulmuş olur ve artık yargılamaya çekişmeli olarak devam edilecektir.
Anlaşmalı Boşanmada Talep Edilmeyenlerin Daha Sonra İstenmesi
Biraz önce anlaşmalı boşanma protokolüne geçen konularda daha sonra dava açılamayacağını belirtmiş idik. Tabi bu durumun istisnaları da var. Velayet, kişisel ilişki yani çocuğu görme zamanları ve iştirak nafakası konularında protokolde bir talepte bulunmamış dahi olsanız daha sonra dava açabilirsiniz. Çünkü bu konular direkt olarak çocuğu ilgilendiriyor ve çocuğun yararı her şeyin ötesinde.
Diğer hal protokolün aldatma, korkutma gibi haller altında imzalatılmış olmasıdır. Örneğin eşinden ayrılıp başka bir şahısla evlenmek isteyen kişi eşine zorla protokolü imzalattı ise daha sonra bunun kanıtlanması durumunda protokol hukuki gücünü kaybedecektir.
Anlaşmalı Boşanmanın Kesinleştirilmesi
Diyelim ki süreç sorunsuz ilerledi protokol hâkimce uygun bulundu ve anlaşmalı boşanma kararı verildi. Bu hal yine de boşanmış olduğunuz anlamına gelmiyor ve sadakat yükümlülüğü de devam ediyor. Gerekçeli karar yazıldıktan sonra gerekçeli kararın taraflara tebliğini istemelisiniz. Uygulamada bu usul şöyle yürüyor, gerekçeli karar çıktığında eşler mahkeme kalemine gidiyor gerekçeli kararı elden alıyor ve aynı gün istinaf hakkından vazgeçtiklerine yönelik dilekçeyi mahkemeye sunuyorlar. Yani önce karar verilecek, ardından bu karar taraflara tebliğ edilecek ve taraflar istinaftan feragat dilekçesi vererek süreci hızlandıracaklar. Dosya kesinleştikten sonra mahkeme yazı işleri müdürü 10 gün içerisinde kararı nüfus idaresine bildirecek ve soy isim değişikliği de böylelikle gerçekleşecek.
Yargıtay’a göre anlaşmalı olarak boşanmalarına rağmen kararın tebliğini uzun süre talep etmeyen kişilerin boşanma davası reddedilmelidir. Açıklık getirelim örneğin süreçleri tamamladınız ve anlaşmalı boşandınız ama gerekçeli kararın tebliği için dilekçeyi vermediniz. Yargıtay önüne gelen dosyalarda 1 yıl, 1 yıl 3 ay gibi zaman dilimlerinde gerekçeli kararın tebliğini yaptırmamış olmayı boşanmada samimi olmamak olarak değerlendiriyor ve davanın reddi yönünde görüş bildiriyor. Bu yüzden özellikle yurtdışında yaşayan, uzun yol şoförlüğü ya da uzak yerlerde çalışan kişilerin gerekçeli kararın tebliğini bekletmemeleri gerekiyor.
Şu hususu da son olarak belirtelim anlaşmalı boşanma protokolünün yazılı olması zorunlu değildir. Özellikle eğer çocuk ve eşler arasında karşılıklı istemler yoksa direkt hâkim huzurunda sözlü bir beyan da anlaşmalı boşanmak için yeterlidir. Yani protokolün yazılı olması kanuni bir zorunluluk değil.
Anlaşmalı boşanma davası, anlaşmalı boşanma protokolü, çekişmesiz boşanma, anlaşmalı boşanmanın şartlarını içeren bu genel nitelikteki azı Hatay Barosu Avukatlarından İskenderun Avukat Hüseyin KÜSKÜ tarafından hazırlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: İskenderun boşanma avukatı, boşanma davası, boşanma davasında delil, hukuka aykırı delil